Το άλλο μάθημα από την Ισλανδία

Tου Πάσχου Mανδραβέλη

Αν πάει κάποιος στην Ισλανδία, θα διαπιστώσει ότι στα ταμεία των περισσότερων καταστημάτων δέχονται σχεδόν όλα τα νομίσματα του κόσμου: ευρώ, δολάριο, σουηδική κορώνα, βρετανική λίρα, καναδικό δολάριο, μέχρι και γιεν Ιαπωνίας. Στο τέλος της λίστας είναι η ισλανδική κορώνα που αποτιμάται με τέσσερα μηδενικά (0,000). «Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορείς να αγοράσεις τίποτε, διότι το ισλανδικό νόμισμα πλέον είναι χωρίς αξία. Κανείς δεν το εμπιστεύεται», δήλωσε στο αμερικανικό National Public Radio (NPR 13.4.2012) μια κάτοικος του Ρέικιαβικ.

Γράφτηκαν πολλά αυτόν τον καιρό στην Ελλάδα για την «επανάσταση των Βίκινγκς», για τη διαγραφή του χρέους από τους Ισλανδούς και άλλα αριστερολυρικά. Ενα δεν ελέχθη: οι καταθέσεις των Ισλανδών που είναι αναγκαστικά σε τοπικό νόμισμα μηδενίστηκαν. Οχι εκείνων που είχαν τα λεφτά τους στο εξωτερικό, αλλά των εργαζομένων και των μικρών επαγγελματιών. Τώρα η Ισλανδία έχει αυστηρότατους περιορισμούς στην εξαγωγή συναλλάγματος, αλλά οι συναλλαγές εντός της χώρας γίνονται με όλα τα νομίσματα της οικουμένης, πλην του δικού της.

Κάπως έτσι θα εξελιχθεί η κατάσταση και με το ελληνικής κοπής ευρώ· greuro, geuro, γκιαούρο ή όπως αλλιώς ονομαστεί. Το Δημόσιο θα πληρώνει σ’ αυτό το νόμισμα, αλλά όλοι θα κάνουν τις συναλλαγές τους σε ευρώ, επειδή κανείς δεν θα εμπιστεύεται τη μεταμφιεσμένη δραχμή. Το κράτος θα τυπώνει όλο και περισσότερα geuros, για τα εσωτερικά χρέη και για να καλύπτει τις εισοδηματικές απώλειες των υπαλλήλων του, μέχρι που θα γίνει κάτι σαν τα χαρτονομίσματα της «Μονόπολης» ή την ισλανδική κορώνα. Και τότε θα συναλλασσόμαστε με ευρώ, αλλά θα βρισκόμαστε εκτός του μηχανισμού του ευρώ, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις τράπεζες, το εξωτερικό χρέος, τις διεθνείς συναλλαγές της χώρας. Αυτό συνεπάγεται ακόμη μεγαλύτερη φτώχεια στα λαϊκά στρώματα, αφού μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων που καταναλώνουμε είναι εισαγόμενα ή εμπεριέχουν εισαγόμενες πρώτες ύλες.

Η αμετροέπεια του κ. Τσίπρα, τα διαρκή ψέματα άλλων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, οι φαντασιοκοπίες του κ. Καμμένου, το διεθνές κλίμα που βαραίνει όλο και περισσότερο για την Ελλάδα, οι εγχώριοι λομπίστες της δραχμής, οι ξένοι κερδοσκόποι του ευρώ, οι ανοησίες του αντιμνημονιακού μπλοκ ότι θα έρθει ανάπτυξη ρίχνοντας λεφτά στην αγορά (ας περιμένουν λίγο· θα πέσουν πολλά geuros στην αγορά· τόσα που δεν θα ξέρουμε πού να τα βάλουμε) κ.ά. είναι οι συνιστώσες που συγκλίνουν σε μια συνισταμένη: εθνική, οικονομική και κοινωνική περιπέτεια.

Η κατάσταση στην Ισλανδία έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που όλο και περισσότεροι κάτοικοί της σκέφτονται να εγκαταλείψουν το νόμισμά τους. Πρώτη τους επιλογή είναι το ευρώ, αλλά εξετάζουν -για λόγους... σταθερότητας ή μέχρι να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στον ευρωπαϊκό Νότο- και το καναδικό δολάριο. Δεν θα μπουν σε κάποια νομισματική ένωση· απλώς θα χρησιμοποιούν το ξένο νόμισμα έχοντας βέβαια τους κινδύνους που συνεπάγεται αυτό.

Υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος να καταφύγουν οι Ισλανδοί σε κάποιο μεγάλο νόμισμα. Η χώρα και η οικονομία τους είναι πολύ μικρή. Το νόμισμά τους μπορεί να χειραγωγηθεί στις αγορές πολύ εύκολα, ακόμη και από μικρούς κερδοσκόπους. Οπως δήλωσε στην ίδια εκπομπή ο νομπελίστας οικονομολόγος Ρόμπερτ Μάντελ «είναι διαφορετικές οι επιπτώσεις όταν μπαίνει ένας καρχαρίας σε μια μικρή λιμνούλα, και άλλες όταν μπαίνει σε μια μεγάλη».