Οι νευροεπιστήμονες έχουν από καιρό μοιράσει τις λειτουργίες του εγκεφάλου μας σε δύο ημισφαίρια. Στο αριστερό είναι η έδρα της λογικής, γραμμικής, αναλυτικής σκέψης, ενώ στο δεξιό έχουμε τις ενστικτώδεις/διαισθητικές αντιδράσεις, την μη γραμμική, συνθετική, ή μάλλον καλύτερα ολιστική σκέψη.
άρθρο του Δημήτρη Ποταμιάνου
Αναμετρώνταν τις προάλλες σ’ ένα καλοστημένο τηλεοπτικό ντιμπέιτ ο Κ. Χατζηδάκης, της Νέας Δημοκρατίας και ο Θ. Δρίτσας, του Σύριζα. Μέχρις που γράφω αυτές τις γραμμές δεν μπορεί να φύγει από τον νου μου η γλυκύτητα του προσώπου του υποψηφίου βουλευτή του αριστερού κόμματος. Συντονιζόταν δε τόσο ταιριαστά η άφατη αυτή γλύκα με το κεντρικό επιχείρημά του: Βασική μας προτεραιότητα είναι να φανούμε και να είμαστε αλληλέγγυοι με τους συμπολίτες μας, να κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε να αποκτήσουν ξανά την αυτοπεπεποίθησή τους, τη διάθεση για προκοπή και την έφεσή τους για δημιουργία (κάτι που δεν αποκλείει άλλωστε και τις ενδεχόμενες απεργιακές κινητοποιήσεις τους, εφόσον αισθανθούν και κρίνουν ότι εμείς πρώτοι αποκλίνουμε από το πρόταγμα της αλληλεγγύης). Αν το καταφέρουμε αυτό, όλα τ’ άλλα θα΄ρθουν από μόνα τους. (Από μνήμης, προφανώς, μεταφέρω τα λόγια του, επιχειρώντας πάντως και να τα στριμώξω σε μια κατά το δυνατόν πιστή στο πνεύμα τους σύνοψη.)
Οι νευροεπιστήμονες έχουν από καιρό μοιράσει τις λειτουργίες του εγκεφάλου μας σε δύο ημισφαίρια. Στο αριστερό είναι η έδρα της λογικής, γραμμικής (βήματα στη σειρά), αναλυτικής σκέψης (καμία έκπληξη ότι από εδώ ορμάται και η συλλαβιστική/γλωσσική μας ικανότητα), ενώ στο δεξιό έχουμε τις ενστικτώδεις/διαισθητικές αντιδράσεις, την μη γραμμική (με σκαμπανεβάσματα τρόπον τινα και μ’ αιφνίδιες επινοήσεις), συνθετική, ή μάλλον καλύτερα ολιστική σκέψη. Ας δώσω ένα παράδειγμα (το δανείζομαι από τον Daniel H. Pink, A Whole New Mind), για να συνεννοηθούμε καλύτερα: Το μέλος ενός ζευγαριού ελέγχει το άλλο, επειδή λησμόνησε να ψωνίσει το κύριο συστατικό του βραδινού γεύματός τους. «Τρέχω στο μπακάλικο να το βρω, αν είναι ακόμα ανοιχτά.» Αριστερά, καταλαβαίνουμε τι σκοπεύει και πρόκειται να κάνει βιαστικά το ταίρι μας. Δεξιά, νιώθουμε τον θυμό ή έστω την έξαψη και την επιτιμητική του (της) διάθεση. Αριστερά, έχουμε σπάσει την πρόταση σε κομματάκια, δεξιά, βλέπουμε το όλον.
Έχει φυσικά χυθεί πολύ μελάνι (όπως λέγαμε πριν επικρατήσουν τα πληκτρολόγια) για την εγκυρότητα και την αξιοπιστία του διαχωρισμού αυτού. (Τα σύγχρονα ηλεκτρομαγνητικά εγκεφαλογραφήματα μοιάζει πάντως να τον στηρίζουν απολύτως.) Ενώ μαθημένοι καθώς είμαστε στον δυαδικό/αντιθετικό τρόπο σκέψης, η έμφαση από την αρχή δόθηκε στα προτερήματα και στην υπεροχή του ενός ημισφαιρίου έναντι του άλλου. Σε μια πρώτη, μακράς διαρκείας φάση η προσιδιάζουσα στο ανθρώπινο είδος λογική ικανότητα και η συναφής αναλυτική δεινότητά μας (προφανώς στηριζόμενες στο ότι οι σκέψεις μας μπορούσαν να βρουν- αριστερά- τα κατάλληλα λόγια) αντιπαρατάχθηκαν προς τα σαφώς υποδεέστερα ένστικτά μας, τα ακαθόριστα και συγκεχυμένα αισθήματα (κατάλοιπα όλα αυτά του «ζωώδους» παρελθόντος μας- πριν φυσικά την εντυπωσιακή υπερανάπτυξη του κεντρικού νευρικού μας συστήματος) και τις συχνά παραπλανητικές –δεξιόστροφες- γενικεύσεις.
Προσφάτως η πλάστιγγα έγειρε προς την άλλη πλευρά. Τι να την κάνεις την ψυχρή λογική όταν η καρδιά σου (από μόνη της, σύμφωνα με πρόσφατες συνταρακτικές ανακαλύψεις, ή κινητοποιούμενη από το δεξιό τμήμα του εγκεφάλου) ποθεί και ζητάει άλλα; Και σίγουρα το εξελικτικά προσαρμοσμένο μυαλό μας έχει τους δικούς του λογικούς κανόνες που η λογική δεν ξέρει και δεν θα μπορέσει ποτέ να μάθει. Ας μην επεκταθούμε ωστόσο. Δεν είναι κατά κανένα τρόπο απλώς συμβιβαστική η ισχύουσα σήμερα πρόταση (επιβεβαιωνόμενη κατηγορηματικά και από τις απεικονίσεις MRI που προαναφέρθηκαν) πως έχουμε να κάνουμε με συμπληρωματικές και συχνά στενά συνδυασμένες λειτουργίες, όχι με διπολικό σχήμα που αξιολογείται και ιεραρχείται μάλιστα με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο.
Παραμένει πάντως το γεγονός πως οι αριστερά τοποθετημένες και εμφατικά προβεβλημένες αξίες των λογικών/υπολογιστικών/αναλυτικών ικανοτήτων μάς έδωσαν έως τώρα- και μέχρι την πληροφορική εποχή που ακόμα βέβαια διανύουμε- «τύπους» ανθρώπων- και αντιστοίχως επαγγελματικών και ηθικών σταδιοδρομιών- που ευδοκίμησαν και χάρηκαν τη μεγαλύτερη δυνατή αναγνώριση. Ο Ντάνιελ Πινκ αναφέρει επί τροχάδην τους προγραμματιστές που επιδέξια συναρμολογούν και αποκρυπτογραφούν κώδικες, τους δικηγόρους, που σκαρώνουν ή ελέγχουν συμβόλαια, τα υψηλόβαθμα διοικητικά στελέχη που παίζουν στα δάχτυλα τους αριθμούς και τους στατιστικούς πίνακες. Θα εξακολουθήσουν ασφαλώς να μας είναι χρήσιμες οι αξίες/ικανότητες αυτές, αλλ’ από μόνες τους δεν θ’ αρκούν για την προκοπή μας στη νέα εποχή που ανατέλλει. Θα χρειαστεί όλο και περισσότερο να στραφούμε προς τα… δεξιά, αναζητώντας και επικροτώντας τις αξίες της επινοητικότητας, της μέθεξης (συμμετοχής στις δοκιμασίες και στις χαρές των άλλων- τι ωραία που το’ πε πρόσφατα ο Στ. Ράμφος: «να φορέσουμε τον άλλο κατάσαρκα, και να νιώσουμε πόσο πολύ μας πάει κι εμάς αυτό το ρούχο»), της γελαστής διάθεσης και της κατάφασης στην καθοριστική σημασία της αξιοπρεπούς ύπαρξης. Ποιοί θα’ ναι αυτοί οι νέοι «τύποι», στους οποίους θα μπορέσουμε ν’ αναγνωρίσουμε το χαρισματικό άγγιγμα του Μίδα, που δεχτήκαμε ως τώρα πως ήταν αποκλειστικό προνόμιο των «λογικών τεράτων» που διέπρεπαν γύρω μας; Μα, ποιοί άλλοι, παρά οι καλλιτέχνες, οι εφευρέτες, οι παραμυθάδες, οι κοινωνικοί λειτουργοί, εκείνοι που επιμένουν να βλέπουν τη μεγάλη εικόνα και όχι τα θραύσματά της.
Ξαναγυρνώ στη χαρμόσυνη εικόνα που έχει μείνει στο μυαλό μου από τη γλυκύτητα της έκφρασης και τη «μεθεκτική» επιχειρηματολογία του κ. Δρίτσα. Τη συνάντησα και σ’ άλλα πρόσωπα υπεύθυνων στελεχών του Σύριζα- να’ναι καλά η δεύτερη θέση που κατέκτησαν στην πρόβα τζενεράλε της 6ης Μαϊου και μπορέσαμε έτσι να τους γνωρίσουμε καλύτερα από τις τηλεοράσεις μας. Ας αναφερθώ εντελώς ενδεικτικά στο συγκρατημένο πάθος του κ. Στρατούλη, στην ώριμη ολιστική ματιά του κ. Δραγασάκη, στην αιχμηρή διαλλακτικότητα του κ. Σταθάκη, στο παιγνιώδες αλλά και γεμάτο κατανόηση χαμόγελο του κ. Παπαδημούλη. (Ας με συγχωρέσουν εκείνες και εκείνοι, που μένουν δίχως ειδική αναφορά, αλλ’ ο χώρος του σημειώματος αυτού είναι προφανώς δεσμευτικός). Προκαλώ τους υποστηρικτές των πολιτικών αντιδίκων των ανωτέρω- δεξιότερα ασφαλώς τοποθετημένων στην πολιτική σκακιέρα, αλλά που επιμένουν να χαραμίζουν το πολύτιμο δεξί μέρος του μυαλού τους- να μου κατονομάσουν με τη σειρά τους πρόσωπα που δεν είναι στιγματισμένα από τη βλοσυρή δήθεν ειδημοσύνη τους και την ιδιοτελή, λογικοφανή και πάντως σαφώς ανάλγητη άσκηση της εξουσίας (ή/και της μικρομαγαζατόρικης αντιπολίτευσης) όλα αυτά τα τελευταία (χειρότερα από πέτρινα ξανά) χρόνια. Εγώ πάντως στην άλλη, την αριστερή ομάδα, που ξέρει να τιμά και το δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου μας (και έχει κι έναν ρέκτη και γνήσια χαμογελαστό αρχηγό) θα εναποθέσω και πάλι τις ελπίδες μου.
Πηγη http://www.protagon.gr/epikairotita/politiki/oso-deksiotera-toso-kalytera-16060000000
ΥΓ . Το αφιέρωμα γίνεται λόγω του γεγονότος ότι ο κος Δημήτρης Ποταμιάνος είναι πλέον σε άλλη διάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου