Κέρδη 50 δισ. ευρώ, αν η Ελλάδα γίνει διεθνές κέντρο ανώτατης εκπαίδευσης

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΛΑΚΑΣΑΣ

Ο αριθμός των νέων που μεταναστεύουν στο εξωτερικό για σπουδές έχει διεθνώς πενταπλασιασθεί τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, ωστόσο η Ελλάδα... ομφαλοσκοπεί, και δεν ενδιαφέρεται να εκμεταλλευθεί την τάση αυτή. Ενδεικτικό είναι ότι πρόσφατα το υπουργείο Παιδείας αρνήθηκε να εγκρίνει πρόταση της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών για αγγλόφωνο προπτυχιακό πρόγραμμα με αντικείμενο στην ελληνική αρχαιολογία, το οποίο θα απευθυνόταν σε Κινέζους φοιτητές, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ». Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΤΕ) εκτιμά ότι η χώρα μας θα μπορούσε να «κερδίσει» 105.000 με 110.000 φοιτητές από 27.600 το 2015, με τη συνολική επίδραση στο ΑΕΠ της να εκτιμάται έως και τα 50 δισ. ευρώ σε ορίζοντα δεκαετίας. Αντίστροφα, η μετανάστευση Ελλήνων για σπουδές στο εξωτερικό είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ειδικότερα, σύμφωνα με μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της ΕΤΕ, το διεθνές περιβάλλον είναι εξαιρετικά ευνοϊκό για την προσέλκυση ξένων φοιτητών στην Ελλάδα, καθώς η μετανάστευση για σπουδές στο εξωτερικό έχει εκτιναχθεί από 0,8 εκατ. φοιτητές το 1975 και 1,8 εκατ. το 1995 σε 4,5 εκατ. φοιτητές το 2015. Οι χώρες έχουν επωφεληθεί από τη θετική διεθνή συγκυρία ανάλογα με το επίπεδο ανταγωνιστικότητας των ΑΕΙ τους, με την Ελλάδα να βρίσκεται σε χαμηλή θέση «πληρώνοντας» την υστέρηση των ΑΕΙ. Η θέση της Ελλάδας αντανακλάται στο μικρό μερίδιο της χώρας στην προσέλκυση των διεθνών ροών φοιτητών (0,7%) – με την πλειονότητα των ξένων να προσελκύεται είτε βάσει διμερών συμφωνιών (π.χ. από Κύπρο) είτε να είναι παιδιά μεταναστών (π.χ. από Αλβανία). Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη, η θέση της χώρας θα μπορούσε να ενισχυθεί εάν αξιοποιούσαμε και το συγκριτικό πλεονέκτημα της μεγάλης ακαδημαϊκής διασποράς (το 60% των Ελλήνων πανεπιστημιακών απασχολείται στο εξωτερικό, σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στο 11%).

Η ΕΤΕ προτείνει εγκαθίδρυση συνεπούς και σταθερής εθνικής στρατηγικής για την ανώτατη εκπαίδευση με έμφαση στην αυτονομία των ΑΕΙ, χρηματοδότηση βάσει αποτελεσμάτων, τις διεθνείς συνεργασίες, νομοθέτηση πολιτικών και κινήτρων για προσέλκυση της ακαδημαϊκής διασποράς όπως έχει εφαρμόσει με επιτυχία η Κίνα, και στήριξη της δημιουργίας Κέντρων Αριστείας γύρω από τα ελληνικά ΑΕΙ για ενδυνάμωση της σύνδεσής τους με τον επιχειρηματικό τομέα. Παράλληλα, προτείνεται η ενίσχυση της ακαδημαϊκής έρευνας, με τις σχετικές δαπάνες να αυξάνονται στο 0,5% του ΑΕΠ έναντι 0,3% σήμερα.

Με την υιοθέτηση των μεταρρυθμίσεων αυτών, η άμεση επίδραση από την προσέλκυση των ξένων φοιτητών (σε συνδυασμό με τον περιορισμό των εκροών Ελλήνων φοιτητών – τώρα 9% των Ελλήνων φοιτητών σπουδάζουν σε ΑΕΙ του εξωτερικού, έναντι 3% του ευρωπαϊκού μ.ό.) θα φέρει πόρους της τάξης του 1,8 δισ. ευρώ ετησίως.

Ωστόσο, εκτός από το άμεσο αυτό αποτέλεσμα, η αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης μπορεί να μετασχηματίσει το μοντέλο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μέσω βελτίωσης της ποιότητας του ανθρώπινου δυναμικού της. Συγκεκριμένα, οι μεταρρυθμίσεις θα προσθέσουν στον ρυθμό ανάπτυξης του ελληνικού ΑΕΠ 1,1 ποσοστιαία μονάδα ετησίως κατά την πρώτη δεκαετία, αυξάνοντας έτσι το ΑΕΠ κατά περισσότερα από 20 δισ. ευρώ ετησίως σε ορίζοντα δεκαετίας, και κατά 0,4 μονάδες μεσοπρόθεσμα. Επιπλέον, σε περίπτωση που η ακαδημαϊκή αναβάθμιση συνδυαστεί με σταδιακή βελτίωση της ποιότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος (όπως με σχηματισμό clusters, είσοδο σε διεθνείς αλυσίδες αξίας και υιοθέτηση στρατηγικών branding), η δημιουργία ισχυρών συνεργειών με τον καινοτόμο επιχειρηματικό τομέα θα προσθέσει στον ρυθμό ανάπτυξης 2,6 μονάδες ετησίως κατά την πρώτη δεκαετία, αυξάνοντας έτσι το ΑΕΠ κατά περίπου 50 δισ. ευρώ ετησίως σε ορίζοντα 10ετίας και κατά περίπου 1 μονάδα μεσοπρόθεσμα. Παρ’ όλα αυτά, ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου έχει προς δημοσιοποίηση –αναμένεται σήμερα– νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ, το οποίο επικρίνεται πως πλήττει την ανταγωνιστικότητα των μεταπτυχιακών σπουδών και πως υπηρετεί τάσεις της δεκαετίας του ’80, όπως η συμμετοχή των φοιτητικών παρατάξεων στη διοίκηση των ΑΕΙ.

Έντυπη
http://www.kathimerini.gr/911935/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/kerdh-50-dis-eyrw-an-h-ellada-ginei-die8nes-kentro-anwtaths-ekpaideyshs?platform=hootsuite