Ο Μεγαλέξανδρος και το Έξυπνο Χρήμα...

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

(Ένα μεταδιήγημα ηγεμονίας με σύγχρονους πρωταγωνιστές)

Αυτός ο Μέγας Αλέξανδρος, ο κατακτητής, ήταν μάλλον ο πρώτος που έπιασε το νόημα της ηγεμονίας, διακρίνοντάς το από εκείνο της κυριαρχίας. Σκέφτηκε δηλαδή ο άνθρωπος ότι η κυριαρχία είναι μια δύσκολη, εφήμερη και με υψηλό κόστος υπόθεση για τον κατακτητή, αν δεν λάβει την μορφή της ηγεμονίας. Η τελευταία έχει δύο αλληλένδετες διαστάσεις: μια πολιτισμική και μια οικονομική. Τι έκανε λοιπόν ο άνδρας; Εφάρμοσε για πρώτη φορά την «έξυπνη διακυβέρνηση» για να «παγκοσμιοποιήσει» την εξουσία του. Αυτή συγκροτείτο στην βάση ενός γενικού πολιτισμικού προτύπου κοινωνικής οργάνωσης και ενός ενιαίου νομισματικού συστήματος για ολόκληρη την επικράτεια της αυτοκρατορίας του.
Η ιστορία κύλισε και το …
κόλπο αυτό το επιχείρησαν πολλοί. Όλες οι σημαντικές αυτοκρατορίες αυτό είχαν ως πρότυπο, μέχρι την ανατολή ενός πολιτικο-οικονομικού λόμπι, που ανδρώθηκε την εποχή ανάπτυξης του σύγχρονου τραπεζικού συστήματος και των χρηματιστηρίων, υιοθετώντας το κολακευτικό προσωνύμιο «έξυπνο χρήμα».
Τούτοι οι τύποι, έχοντας χωνέψει τον Μαρξ, πήγαν να ξεγελάσουν τον Gramsci, αλλά τους την έφερε στο τέλος ο μελετητής του δεύτερου, ο Cox! Θα μου πεις, που ξέρανε οι τελευταίοι από οικονομία; Α, όλα κι όλα, κοίταξε να δεις, εδώ δεν μιλάμε για οικονομία, αλλά για ηγεμονία, ισχύ και εξουσία.
Αυτοί λοιπόν οι μάγκες του «έξυπνου χρήματος» σκέφτηκαν να αντιστρέψουν την φιλοσοφία της στρατηγικής του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Να συστήσουν πρώτα μια μορφή μεταμοντέρνας ηγεμονίας ....
και μετά να «πέσει» ως ώριμο φρούτο στην τράπεζα των συμφερόντων τους η κυριαρχία επί της γης. Αυτό το σχέδιο ακούει στο όνομα «παγκόσμια διακυβέρνηση», το οποίο ως όνομα φαντάζομαι και όχι ως πολιτική πρακτική, εξιτάρει κάτι περιέργους τύπους, που τους αρέσουν τα μεταμοντέρνα πράγματα, δίχως να καλοκαταλαβαίνουν από αυτά!
Για να πραγματοποιηθεί αυτού του είδους η ηγεμονία απαιτεί τις ίδιες γενικές προϋποθέσεις με όλες τις προηγούμενες μορφές: ενιαίο πολιτισμικό πρότυπο, ενιαίο κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο και συγκρότηση ενός αρραγούς μπλοκ συμφερόντων με ενιαία πολιτικά χαρακτηριστικά. Αν για μια στιγμή αφήναμε το πολιτισμικό και πολιτικό σκέλος, θα παρατηρούσαμε ότι για την ολοκλήρωση του κοινωνικο-οικονομικού μοντέλου που υπηρετεί τον σκοπό της ηγεμονίας τους, απαιτείται ο έλεγχος του κρατικού (κυρίως) και ιδιωτικού χρέους. Είπαμε, οι τύπου του «έξυπνου χρήματος» μελέτησαν Μαρξ και σημείωσαν ότι το μοναδικό κομμάτι του εθνικού πλούτου, που την εποχή της νεωτερικότητας ανήκει πραγματικά στο σύνολο τού λαού, είναι το δημόσιο χρέος του. Αν ελέγξεις αυτό έχεις στο χέρι και τον λαό, λοιπόν.
Ναι, αλλά πώς θα ελέγξεις το χρέος; Μα ελέγχοντας την ροή του χρήματος και επιτυγχάνοντας ένα είδος οικονομικής διακυβέρνησης, μέσω ενός ολοκληρωμένου διεθνούς νομισματικού συστήματος, που θα ελέγχει την διακύμανση των επιμέρους νομισμάτων, επιτόκια, ενεργό ζήτηση, διάρθρωση εισοδημάτων, πληθωρισμό και όλα τα δημοσιονομικά μεγέθη, σε τοπικό και περιφερικό επίπεδο. H παράδοση του ελέγχου του χρέους στους «έξυπνους του χρήματος», μάλιστα, μπορεί να εμφανιστεί ως το πολιτικό διαβατήριο για την ένταξη στο περιβάλλον της μετα-νεωτερικότητας, ενώ από την άλλη οι δραματικές συνέπειες που προκαλούνται εξαιτίας αυτής της πρακτικής στις τοπικές κοινωνίες, θα μπορούσαν να διασκεδαστούν με το ιδεολόγημα της παγκόσμιας διακυβέρνησης, μέσω του οποίου θα επανασυντάσσεται η υπόσχεση για ευημερία στο μέλλον. Το σχέδιο των «έξυπνων» ήταν θεωρητικά σωστό, αλλά δύσκολα εφαρμόσιμο, εξαιτίας σοβαρών πολιτικών κωλυμάτων, αλλά και θεσμικών πρωτοβουλιών σε υπερεθνικό επίπεδο.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η Κίνα, αλλά σχεδόν εξίσου σοβαρό η ΕΕ, με την ευρωζώνη να δείχνει πρόθυμη και ικανή να επεκταθεί και σε χώρες της Ένωσης που μέχρι τώρα ή ήταν διστακτικές, ή δεν πληρούσαν ακριβώς τα κριτήρια. Η κρίση που προκλήθηκε με το σκάσιμο της χρηματοπιστωτικής φούσκας έδωσε την ευκαιρία στους ανθρώπους του «έξυπνου χρήματος» να ασκήσουν πιέσεις τόσο στην Κίνα όσο και στην ΕΕ (κυρίως Γερμανία), ώστε οι μεν πρώτοι να συνεχίζουν να αγοράζουν ακριβά το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ, δίχως όμως μέσω αυτού να επιτυγχάνουν τον έλεγχο της αμερικανικής οικονομίας, ενώ οι δεύτεροι να ξεχάσουν την φιλοδοξία τους να καταστήσουν το ευρώ παγκόσμιο νόμισμα. Ο στόχος είναι, τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον, το αμερικανικό δολάριο να συνεχίσει να αποτελεί το νόμισμα της παγκοσμιοποίησης και η αυξημένη δυνατότητα των φορέων που συνδέονται θεσμικά ή/και άδηλα με την Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα, να ελέγχουν τα κλασματικά αποθεματικά σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου. Τον μηχανισμό, δηλαδή, που επιτρέπει την δημιουργία χρήματος χωρίς αντίκρισμα, το οποίο στην συνέχεια οι φορείς του «έξυπνου χρήματος» δανείζουν στα κράτη, στις τράπεζες και τελικά στους καταναλωτές.
Με λίγα λόγια, η χρηματοπιστωτική κρίση προκλήθηκε από τους ανθρώπους του «έξυπνου χρήματος», όταν πείστηκαν ότι χάνεται ο οικονομικός έλεγχος, ο οποίος αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες άσκησης ηγεμονίας παγκοσμίως. Μόνον που αν μέναμε στο επίπεδο αυτής της κρίσης, τότε ταχύτατα τα αποτελέσματα θα στρέφονταν εναντίον των ιδίων. Έτσι λοιπόν, η κρίση μετεξελίχθηκε, ώστε, από την μια τα κράτη, δηλαδή οι κοινωνίες, μέσω του πραγματικού πλούτου τους να καλύψουν το χρήμα που είχε τεχνητά διοχετευτεί εκτός των οικονομικών ροών, αυξάνοντας (συγκριτικά) τον πλούτο της ολιγαρχίας, ενώ από την άλλη να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις ώστε ο έλεγχος του κρατικού και ιδιωτικού χρέους να παραμείνει στα χέρια του «έξυπνου χρήματος». Με αυτόν τον τρόπο κόβεται και το μακρύ χέρι των Κινέζων που μετά το 2004 άρχισε να απλώνεται παντού και οι φιλοδοξίες των Γερμανών να καταστήσουν την Ευρωπαϊκή Ήπειρο ηγεμονία τους, δίχως την έκδηλη παρουσία ενός ηγεμόνα. Έτσι συμφωνήθηκε να διοχετευθεί, μέσω κυβερνητικών αποφάσεων, πάνω από το ένα τέταρτο του παγκόσμιου ΑΕΠ στον χρηματοπιστωτικό τομέα για να συνεχίσουν οι «έξυπνοι του χρήματος» την επιχείρηση ολοκλήρωσης της παγκοσμιοποίησης με τα εθνικά κράτη, κυρίως τα αδύναμα, να καταστρέφουν το κοινωνικό μοντέλο τους.
Η ύφεση είναι ο οικονομικός μηχανισμός που προστατεύει στην συγκυρία τον στρατηγικό αυτόν σχεδιασμό, μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι διαδικασίες ελέγχου του νέου συστήματος που δημιουργείται και περάσουμε στην ανάπτυξη, η οποία θα ξεκινήσει από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, την στιγμή που θα μειώνεται αντίστοιχα στην Κίνα, η οποία παράλληλα θα αναγκαστεί να αυξήσει την κατανάλωση στο εσωτερικό της. Η Ελλάδα, στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, είναι προφανές, ότι χρησιμοποιήθηκε ως ο δούρειος ίππος των ανθρώπων του «έξυπνου χρήματος» για να συμμορφωθεί η ευρωζώνη, η οποία θα περάσει και αυτή στη φάση της ανάπτυξης, αφού πρώτα πληρώσει μερίδιο στην κρίση αντίστοιχο του ποσοστού του ΑΕΠ της στο συνολικό παγκόσμιο ΑΕΠ. Όσο πιο χρεωμένη (σε ποσοστό του ΑΕΠ της) εμφανίζεται μια χώρα της Ευρωζώνης, τόσο μεγαλύτερη συμμετοχή προβλέπεται να έχει σε αυτό το ποσοστό. Εδώ όμως αντιδρούν Ιταλοί και άλλοι ευρωπαίοι, εκτός από τους Έλληνες! Το μνημόνιο μεταξύ της τρόικας και της ελληνικής κυβέρνησης είναι κατασκευασμένο για να διασφαλίσει αυτήν ακριβώς την αρνητική προοπτική για την χώρα μας. Μόνον που αυτό δεν ήταν καθόλου έξυπνο για τον ελληνικό λαό. Δεν γνωρίζω και δεν μ’ ενδιαφέρει, αν οι κυβερνώντες υπήρξαν αρκετά έξυπνοι ώστε να εξασφαλίσουν κάτι για τον εαυτό τους! Η Ελλάδα είχε πολλά μέσα για να μην εξαναγκασθεί να υποκύψει σε αυτήν τη στρατηγική και μάλιστα ως βασικό πιόνι της νέας ηγεμονίας. Η κυβέρνηση όμως δεν θέλησε να χρησιμοποιήσει κανένα μέσο που είχε στη διάθεση της, καθώς φάνηκε από την αρχή να μην θέλει να χαλάσει το παιχνίδι των «έξυπνων του χρήματος».
Άρα, η στρατηγική του «έξυπνου χρήματος» ως μηχανισμός εμπέδωσης της ηγεμονίας ενός μπλοκ συμφερόντων, αν και φαίνεται να ακολουθεί ανάποδη διαδρομή από εκείνη που για πρώτη φορά ολοκληρωμένα εκπόνησε ο Μεγαλέξανδρος, έχει ως πειραματική εστία την ίδια περίπου περιοχή. Από εδώ ξεκίνησε εκείνος, από εδώ ξεκίνησαν και αυτοί το μεγάλο παιχνίδι των νέων ηγεμόνων. Αν θα πετύχουν ή όχι θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες και κυρίως από την συνοχή του μπλοκ (ευρω-ατλαντικά συμφέροντα, κινεζική ηγεσία, ρωσική ηγεσία, κλπ) και την ικανότητα πολιτικής διαχείρισης της ύφεσης, ειδικά σε κάποιες χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η προχειρότητα και η αμετροέπεια του ΔΝΤ επέτρεψε να συνοδεύεται κι από - ανεπίτρεπτο θεωρητικά για το μοντέλο αυτό - πληθωρισμό.
Θα εξαρτηθεί ασφαλώς και από άλλους παράγοντες - αλλά σε μακροχρόνια προοπτική – που σχετίζονται με την παγκόσμια διάρθρωση της παραγωγής, την διάρθρωση της κατανάλωσης, αλλά και την ανάπτυξη αντίθετων μπλοκ πολιτικού χαρακτήρα σε τοπικό και περιφερικό επίπεδο, ακόμα και από την εξέλιξη κρίσεων που μπορεί να προκληθούν από περιφερειακές πολεμικές συγκρούσεις. Το περίεργο - για όσους δεν γνωρίζουν την ιστορία της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη - είναι ότι σ’ αυτήν την περιπέτεια τα κόμματα που εκπροσωπούν τον χώρο, εξαιτίας της σύνδεσής τους με τους ανθρώπους του «έξυπνου χρήματος», φαίνεται να υπηρετούν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον - εκτός από τους νεοφιλελεύθερους φυσικά - την προοπτική αυτής της νέας ηγεμονίας στον κόσμο. Αυτό θα προκαλέσει και το τέλος της σοσιαλδημοκρατίας διεθνώς με τους νομιμοποιητικούς όρους τους οποίους την γνωρίσαμε μέχρι σήμερα. Έτσι θα μπορούσε κανείς να εξηγήσει και την αδιαφορία του Γιώργου Παπανδρέου για το …πολιτικό κόστος της πολιτείας του!