Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ

Ενώ οι περισσότερες εκτιμήσεις συγκλίνουν προς την εκδοχή νέου «κουρέματος», το ελληνικό δημόσιο χρέος σε ποσοστό πάνω από 60% κατανέμεται σε κράτη-πιστωτές και στο ΔΝΤ

του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Ενώ ξεπερνά τα 300 δισεκατ. ευρώ, το ελληνικό δημόσιο χρέος τα δύο τελευταία χρόνια έχει αναδιαρθρωθεί ουσιαστικά –γεγονός που σημαίνει πολλά. Συγκεκριμένα, το δημόσιο χρέος μας είναι πλέον στο σύνολό του απαιτητό σε ξένο δίκαιο, σε σημαντικό δε ποσοστό –το οποίο συνεχώς μεγαλώνει– υπάγεται στον Μηχανισμό Στήριξης. Είναι δηλαδή χρέος προς τα κράτη-πιστωτές και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σε ποσοστό 60%.

Συνεπώς, τα δύο τελευταία χρόνια το δημόσιο χρέος μας άλλαξε δίκαιο αναφοράς και σε μεγάλο βαθμό έχει «κρατικοποιηθεί». Με κριτήριο δε το ύψος του δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το χρέος είναι μη διαχειρίσιμο, με αποτέλεσμα αργά ή γρήγορα να απαιτηθεί και νέο «κούρεμά» του. Προς την κατεύθυνση αυτή, εξάλλου, συνηγορεί και η αδυναμία της τρικομματικής κυβέρνησης να πραγματοποιήσει μεταρρυθμίσεις και κυρίως να αντιμετωπίσει με θάρρος και αποτελεσματικότητα την απαράδεκτη από κάθε άποψη δημόσια διοίκηση.

Κατά τα λοιπά, η διάρθρωση του δημοσίου χρέους μας έχει αλλάξει θεαματικά. Πιο αναλυτικά, στα τέλη του 2012 το ελληνικό δημόσιο χρέος χρωστούσε στον Μηχανισμό Στήριξης 183.128 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 61,2% του ελληνικού χρέους. Το επόμενο τρίμηνο το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί περαιτέρω, καθώς θα προστεθούν άλλα 18,2 δισεκατ. ευρώ, μέχρι να συμπληρωθούν τα 52,5 δισεκατ. ευρώ της γνωστής μεγάλης δόσης. Μετά τον Μηχανισμό Στήριξης, ο επόμενος σε σημασία «μέτοχος» του ελληνικού χρέους αναδεικνύεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Κατέχει 44.700 εκατ. ευρώ ελληνικά ομόλογα, που αντιστοιχούν σε 14,9% του συνόλου του ελληνικού χρέους και στο μεγαλύτερο μέρος τους λήγουν το 2020.

Στην τρίτη θέση βρίσκονται οι ιδιώτες ομολογιούχοι-κάτοχοι ελληνικού χρέους, με υπό την κατοχή τους ομόλογα ύψους 35,2 δισεκατ. ευρώ. Από αυτά, τα 29.700 εκατ. ευρώ είναι ομόλογα σε αγγλικό δίκαιο, τα οποία αντικατέστησαν τα παλαιά ομόλογα σε ελληνικό δίκαιο μέσα από την διαδικασία του «κουρέματος» (PSI). Τα υπόλοιπα 5.500 εκατ. ευρώ είναι ομόλογα που είχαν εκδοθεί εξαρχής σε αγγλικό δίκαιο με «θηριώδεις» ρήτρες εξασφάλισης των κατόχων τους. Γι αυτό και οι κάτοχοί τους δεν δέχτηκαν να μπουν στην διαδικασία του «κουρέματος».

Πρόκειται για την πιο εντυπωσιακή μεταβολή στην σύνθεση του ελληνικού χρέους, καθώς στις αρχές του 2010, όταν υπογραφόταν το πρώτο ελληνικό μνημόνιο, το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό του ήταν ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου που είχαν εκδοθεί σε ελληνικό δίκαιο και τα κατείχαν ιδιώτες επενδυτές –οι Έλληνες θεσμικοί επενδυτές και οι ελληνικές εμπορικές τράπεζες, όπως και η Τράπεζα της Ελλάδος. Συνολικά, οι δανειστές αυτοί κατέχουν χρέος 23,5 δισεκατ. ευρώ. Κατά κύριο δε λόγο πρόκειται για έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου, μέσω των οποίων το ελληνικό κράτος απορροφά κενά χρηματοδότησης και διάφορους κραδασμούς που προκαλούν τα έσοδα που δεν μπαίνουν στα δημόσια ταμεία, την ίδια στιγμή που οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται.

Μια άλλη διάσταση του ελληνικού χρέους είναι η κατανομή των λήξεων των ομολόγων, των οποίων η συνολική αξία είναι 80,2 δισεκατ. ευρώ. Σε αυτά περιλαμβάνονται όσα κατέχουν οι ιδιώτες επενδυτές, καθώς και η ΕΚΤ. Πάνω από το μισό του συνολικού αυτού ποσού λήγει τα επόμενα 7 χρόνια, μέχρι και το 2020. Τα υπόλοιπα λήγουν μέχρι και το 2042, με μία μέση κατανομή περίπου 1,5 δισεκατ. ευρώ ετησίως. Οι πιο «βαριές» λήξεις συγκεντρώνονται την τριετία 2013-2015, αφού το 2013 λήγουν 8,3 δισεκατ. ευρώ, το 2014 λήγουν 15,26 δισεκατ. ευρώ και το 2015 λήγουν 6,7 δισεκατ. ευρώ.

Με άλλα λόγια, όπως προκύπτει από τα ανωτέρω στοιχεία, η χώρα κυριολεκτικά βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού –χωρίς, ωστόσο, το γεγονός αυτό να συνετίζει και να κάνει πιο υπεύθυνους όσους υπόσχονται λαγούς και πετραχήλια. Ακόμα χειρότερα, αντί αυτό το ύψος του χρέους –που είναι το κατά κεφαλήν υψηλότερο στον κόσμο– να δημιουργεί συνθήκες κινητοποίησης και δραστικής αντιμετώπισής του, κάποιοι αρκούνται στα ξόρκια, στα αναθέματα και λοιπές λαϊκιστικές κορώνες, μεταθέτοντας απλώς την υπερχρέωση στις επόμενες γενιές. Αυτές που ήδη πλήττονται από την ανεργία και την ανασφάλεια.

http://www.europeanbusiness.gr